Toen ik mijn eerste pelgrimstocht maakte, was ik de vijftig ruim gepasseerd. Ik had op dat moment nog niet eerder een pelgrimstocht ondernomen, maar op de een of andere manier voelde ik dat het nu de tijd was om eraan te beginnen.
Voor vrouwen rond de vijftig is een pelgrimstocht een indrukwekkende en onvergetelijke manier om de overgang te maken van vruchtbare vrouw naar een “oude” wijze vrouw. Hoewel de overgang een normaal en natuurlijk verschijnsel is, helpt de markering ervan om deze vanzelfsprekender te laten verlopen. De pelgrimstocht helpt je om de focus op de toekomst te resetten.
de overgang
Voor veel vrouwen lijkt de overgang een periode waarin je jezelf lijkt kwijt te raken. Een gevoel van “was dit het nu?” maakt zich van je meester en gaat vaak gepaard met een gevoel van zinloosheid. Vrouwen vinden daarbij dat ze niet moeten of mogen zeuren; ze hebben immers alles wat ze nodig hebben?
Het frustrerende gevoel van tekort schieten en tekort komen is met het verstand niet weg te redeneren. Het zit dieper en voelt als een onpeilbare leegte. Daar waar je met het hoofd begrijpt dat er een nieuwe levensfase is aangebroken, blijft het gevoel achter.
Voor vrouwen in deze fase is een pelgrimstocht interessant als illustratie van de verandering die zij lichamelijk en geestelijk doormaken. Het is een manier om weer in contact te komen met haar Zelf.
Hieronder geef ik tien goede redenen waarom een vrouw van vijftig of verder zou moeten pilgrimeren.
1. Het is goed om je overgang te markeren
De overgang wordt niet voor niets ‘overgang’ genoemd. Het is voor veel vrouwen een omgekeerde puberteit. De hormonen slaan op hol en hebben invloed op je gevoel. Je reageert emotioneler en soms is er sprake van een heftige depressie (of burn-out). Vaag ontstaat er een angst voor het ouder worden. Heb je alles gedaan wat je wilde doen? Doe jij er eigenlijk nog wel toe?
Dit onbestemde gevoel wordt ingegeven door het feit dat de vruchtbare periode voor de vrouw is afgerond. Universeel gezien wordt de vrouw geassocieerd met vruchtbaarheid. Het is dan ook geen wonder dat de overgang wordt ervaren als een gemis. Het is een gevoel van rouw en afscheid nemen. Je voelt dat je een nieuwe bestemming hebt, maar deze dient zich niet vanzelfsprekend aan. Hierbij kan een pelgrimstocht helpen.
Boven op de berg bij het dorp Foncebadon staat sinds het begin van de 11e eeuw een kruis. Bij dit kruis legt de pelgrim de steen neer, die hij van thuis heeft meegenomen. Symbolisch staat dit voor het afleggen van de zonden zodat je ‘verlicht’ de weg kunt vervolgen. Voor ons vrouwen kan het afleggen van deze steen ook het loslaten van onze oude bestemming symboliseren. Een nieuw begin dient zich aan. We hebben die steen (de last uit het verleden) niet meer nodig om onze bestemming te bereiken.
2. Je bent nog jong genoeg om de tocht te maken.
Uiteraard geldt dit niet voor iedereen, maar in het algemeen geldt dat de tocht voor mensen tot hun zeventigste goed te doen is. Voor de meeste vrouwen geldt echter dat het lichaam na de overgang snel verandert.
Je wordt dikker, je conditie wordt minder en je wordt fysiek sneller moe. Je spieren zijn eerder stram en stijf. Je reflexen nemen af en angsten nemen toe. Je wordt bang om te vallen of om in het donker te rijden. Er komt dan ook een leeftijd waarop je lichaam de pelgrimstocht niet meer aankan. Dat is geen schande, maar het is goed hier rekening mee te houden. Sterker nog, laat je fysiek keuren als je twijfelt over je gezondheid, maar probeer de tocht niet uit te stellen tot het te laat is.
Pelgrimeren op de elektrische fiets
Je hoeft de tocht niet te lopen. Je kunt ook fietsen. Hierbij kun je zelfs kiezen voor een elektrische fiets. Deze vorm van pelgrimeren is volkomen ‘legaal’. Een elektrische fiets ondersteunt je bij het fietsen, maar je moet wel trappen en de tocht zelf volbrengen. Een elektrische fiets geeft je de benen van een twintigjarige onder het lijf van een vijftigplusser!
3. Een pelgrimstocht is een tocht van zingeving
Van oudsher is een pelgrimstocht een tocht om de relatie met God te bezegelen. Het symboliseert de levensweg, waarbij de bestemming vast staat, maar waarbij de route voor onvoorziene obstakels zorgt. Je komt jezelf letterlijk tegen. Hoe reageer je als je dagen moet vechten tegen de regen? Wat gebeurt er als je hoofdpijn krijgt van het verzengende licht en de hitte van de zon? Geef je op? Zet je door? Pauzeer je? Sta je er alleen voor? Voel je de leiding en bescherming van God? Klamp je je vast aan je voornemen?
De stille tocht door de natuur en jouw nietige strijd met de elementen dragen eraan bij dat je je Zelf beter leert kennen. Door jouw reacties te analyseren en te herkennen, ontdek je hoe je tot een dieper vertrouwen kunt komen en hoe je je relatie kunt verstevigen met je Innerlijke Raadgever.
4. Een pelgrimstocht helpt je een nieuwe levensbestemming te vinden
Veel vrouwen tussen de vijftig en zestig hebben in hun carrière de wens om nog één (of twee) keer van baan te veranderen. Omdat je tijdens de pelgrimstocht niet wordt afgeleid, kun je vrij fantaseren en filosoferen over je volgende stappen. Door te observeren hoe je omgaat met tegenslagen, kun je een parallel trekken met het ‘normale’ leven. Hoe handel je in het dagelijkse leven? Wat zou je ervan kunnen leren? Je kunt je ook afvragen of je levensbestemming in lijn ligt met jouw levensfilosofie. Ben je gelukkig? Lig je nog op koers? Weet je eigenlijk wel wat je wilt?
Het is interessant om dit thema mee te nemen op je reis. Door de lengte en intensiteit van de tocht zal je focus op verandering groot zijn en je droom een diepere impact op je hebben dan wanneer je dit bedenkt in een normale vakantie. De kans dat je daadwerkelijk een stap gaat maken, is hierdoor groter.
5. Een pelgrimstocht leert je onvoorziene omstandigheden het hoofd te bieden
Je kunt de tocht voorbereiden op de manier die het meest bij je past. De één laat alles los en ziet wel waar hij die avond terecht komt, terwijl de ander de hele tocht vooraf heeft gepland. Hierin is geen goed of fout, het zegt je hoogstens iets over hoe je in het leven staat.
Daar waar je vroeger dacht dat het leven maakbaar was, kom je er na je vijftigste achter dat dit geenszins het geval is. Je kunt richting geven en daar houdt het zo ongeveer op. Of je je doel al dan niet bereikt, staat niet vast. Dit geldt ook voor de wijze waarop je op je einddoel afstevent. Je kunt proberen je voor te bereiden op allerlei tegenslagen, maar het leven gaat zoals het gaat.
Toen ik aan het eind van de fietsreis naar Santiago de Compostella last kreeg van mijn knie werd het lastig. Tijdens het kracht zetten schoot een knie telkens op slot, waardoor ik hem niet meer kon buigen. Ik moest leren accepteren dat ik een deel van de tocht op een andere manier moest volbrengen. Twee keer liet ik mijzelf met de fiets door een taxi in het hooggebergte naar boven rijden. Het voelde als ‘vals spelen’, maar het was wel de verstandigste oplossing. Ik ontzag mijn knie, maar moest leren omgaan met de gedachte dat ik de tocht niet helemaal volgens de regels (die ik mijzelf had opgelegd) had volbracht. Het is boeiend om te observeren wat een tegenslag met je doet en welke oplossingen je jezelf toestaat. Voor de volgende keer kocht ik een elektrische fiets. Daarmee heb ik de pelgrimstocht naar Rome gefietst. Nooit meer last van mijn knieën gehad!
6. Een pelgrimstocht is cultuurhistorisch interessant
Soms vergeten we dat je met een pelgrimstocht een route volgt langs oude en interessante steden. Er is veel te zien en te ontdekken onderweg. Als je van geschiedenis houdt, van mysterieuze verhalen of van spirituele plekken, is een pelgrimstocht heerlijk om te doen. Iedere plaats die je bezoekt, is geschiedkundig gezien een feest.
Na verloop van tijd ga je de symbolen in de kerken herkennen, je ontwikkelt een gevoeligheid voor cijfers en terugkerende vormen. Je ziet overal afbeeldingen die met je pelgrimage te maken hebben, zoals bijvoorbeeld die van Jacobus. Misschien heb je iets gelezen over een pelgrimsroute als sterrentocht en herken je de symboliek ervan in de kerken die je bezoekt. Een pelgrimstocht is dan ook een boeiende tocht door de geschiedenis.
7. Nieuwe ontmoetingen
Iedereen doet de tocht op zijn eigen wijze. Voor de één is het een aaneenschakeling van kilometers, ontberingen en overwinningen. Anderen zijn verstild en beleven de tocht als een spiritueel ontwaken. De pelgrims komen overal vandaan en ondanks het verschil in instelling en interesse hebben ze allemaal hetzelfde einddoel. Het doel verbindt en het is interessant om de verhalen van anderen te horen. Soms trek je een paar dagen met iemand op en ontwikkel je tijdelijke en soms ook vaste vriendschappen. Belangrijk is dat je duidelijk je eigen grenzen aangeeft en bewaakt, maar ook dat je de grenzen van anderen respecteert. Hierdoor kan de pelgrimstocht een weg worden van nieuwe ontmoetingen en mooie gesprekken. Je zult zien dat de meeste mensen jonger zijn dan jij.
Ik vond het interessant te ervaren dat ik hierdoor bijna op een natuurlijke wijze terechtkwam in de rol van ‘wijze’ vrouw. Achteraf denk ik dat het kwam, omdat ik echt luisterde naar de verhalen en niet direct met een eigen visie of mening kwam. Toen ik terugkwam in Nederland, wilde ik hier meer vorm aan geven en koos voor een opleiding als coach. Twee jaar later nam ik mijn ontslag (ik werkte als directeur op een school voor speciaal basisonderwijs) en richtte een eigen bedrijf op. Ik ben nu coach en werk af en toe als directeur ad interim in het basisonderwijs.
8. Spanning en avontuur
Een pelgrimstocht is ook een spannende tocht. Iedere ochtend sta je op met de vraag wat er die dag gaat gebeuren. Soms is de weg een uitdaging. Op een regenachtige dag kan deze meer op een rivierbedding lijken dan op een weg waarover je kunt lopen, laat staan fietsen. Het doet daarmee een beroep op je uithoudings- en relativeringsvermogen.
Je kunt achterna gezeten worden door honden. Je kunt oog in oog staan met een slang. Je kunt mensen ontmoeten die misbruik willen maken van de naïviteit en goedgelovigheid van pelgrims. Je kunt ook genieten van een prachtige natuur of op onverwachte momenten hulp ontvangen. Je kunt verdwalen, zeker in het begin van de route (België, Noord Frankrijk), omdat de bewegwijzering onduidelijk is. Je kunt pech krijgen, een voedselvergiftiging oplopen en iemand kan je opeens een fles wijn aanbieden omdat ze je stoer vinden.
9. De pelgrimstocht als sportieve prestatie
Er zijn mensen die de pelgrimstocht doen om een sportieve prestatie te leveren. De hele tocht van Amsterdam tot Santiago binnen een week fietsen. Ik ben ze tegengekomen. Maar ook de gespierde wandelaars, vaak broodmager en gebruind door de buitenlucht. Mensen die hun prestaties iedere dag oprekken. Lukt het me vandaag om verder te komen dan gisteren?
Als je de pelgrimstocht combineert met gezond eten kun je behoorlijk wat kilo’s kwijt raken. Voor sommigen pelgrims is dit een secundair doel. Ze zien de tocht als een fysieke training en hopen er gezonder en fitter van te worden.
Voor vrouwen die een paar extra kilo’s zijn aangekomen tijdens of na de overgang is het feit dat je deze op een natuurlijke manier kwijtraakt tijdens de tocht mooi meegenomen. In combinatie met de voorbereiding helpt de reis je gezonder te worden (blijven).
10. Een transformatie
Vrijwel iedere pelgrim, ook de 70% die met een andere motivatie op weg gingen, vertelt achteraf dat de pelgrimstocht uiteindelijk een transformatie (verandering) teweeg heeft gebracht.
Deze ervaring van transformatie is precies de belangrijkste reden waarom ik denk dat een pelgrimstocht voor een vrouw in (of kort na) de overgang zo belangrijk is. De tocht sluit aan bij de periode die je doormaakt. Het ondersteunt de natuurlijke transformatie van je lichaam en je geest. Je voelt je werkelijk een ander mens.
