Toen ik naar Santiago de Compostela fietste, vroeg ik me af wat pelgrimeren precies was. Aan het begin van de route voelde het als een meerdaagse fietstocht, maar naarmate de reis vorderde ontdekte ik dat het veel meer was.
Pelgrimeren is een reis met een spirituele of religieuze intentie, waarbij het einddoel een plek van verering (een bedevaartsoord) is. Voor de reis verplaatst de pelgrim zich op eigen kracht. Hij loopt, fietst of maakt gebruik van een paard of ezel.
Het bijzondere van pelgrimeren is dat het einddoel op den duur minder belangrijk wordt dan de reis zelf. Het feit dat je je iedere dag op eigen kracht voortbeweegt, voelt op den duur niet als een verplaatsing, maar als een verandering – een transformatie. De reis wordt hiermee de reis van de ziel; een reis naar binnen.
Pelgrimeren in de geschiedenis
Waarschijnlijk is pelgrimeren even oud als het religieuze besef van de mens. Uit opgravingen rond Stonehenge kan worden opgemaakt dat deze rechtopstaande stenen een doel was van pelgrims. De precieze reden van deze tocht is niet bekend, maar het ligt voor de hand dat bijzondere plekken voor de mensen altijd iets ‘magisch’ hebben. Bijzondere rotsformaties, bronnen en oude bomen hebben altijd aantrekkingskracht gehad. Later zijn mensen bijzondere gebouwen gaan plaatsen over deze plekken, waardoor het gebouw de bestemming werd. Zo werden oude plekken gekerstend. Denk hierbij aan Chartres of andere kerken die over oude bronnen of bij heilige bomen werden geplaatst.
Pelgrimeren als boetetocht
In de middeleeuwen werd een pelgrimstocht ook opgelegd als straf. De afstand stond gelijk als de mate van boetedoening; hoe verder men werd weggestuurd, hoe groter de zonde. De tocht naar Santiago de Compostela stond gelijk als de route naar het einde van de wereld. Vaak werden ook bestemmingen gekozen die minder ver waren. De boetetochten konden door de rijken afgekocht worden. Zo betaalde men in Gent en Dendermonde 5 pond om een tocht naar Rocamadour af te kopen. Voor de tocht naar Santiago de Compostela moest men 12 pond betalen (Bron: onse Vrauwe te Rutsemadoene (Rocamadour)).
Modern pelgrimeren
Bij het moderne pelgrimeren is de reis belangrijker dan het doel dat men voor ogen heeft. De reis symboliseert het leven met al het geluk en de tegenslagen die je onderweg tegenkomt. Daar waar men tijdens de reis vaak reikhalzend uitkijkt naar het bereiken van het einddoel, blijkt deze niet meer zo aantrekkelijk te zijn als deze eenmaal in zicht is. Veel pelgrims hebben moeite met het afscheid nemen van het pelgrimeren. Dit is waarschijnlijk de reden waarom pelgrims vaak meerdere tochten willen maken.
Andere veelgestelde vragen...
Het verhaal van Leonie Joosting Bunk over haar pelgrimstocht, geeft goed weer wat het pelgrimeren inhoudt. Op weg gaan zonder precies te weten wat er gaat gebeuren. Onderweg verandert haar manier van kijken, waardoor haar leven op de kop komt te staan. Ze beschrijft hoe moeilijk het was om terug te gaan naar Nederland en hoe ze dat moment probeerde uit te stellen. Uiteindelijk heeft de tocht grote invloed op hoe ze nu in het leven staat.
