Uit onderzoek van de fietsersbond (2018) blijkt dat vrouwen boven de vijftig vaker betrokken zijn bij ongelukken op een elektrische fiets. Dit komt voornamelijk, omdat meer vrouwen dan mannen kiezen voor een fiets met trapondersteuning. Met een gezonde dosis verstand en voldoende oefening is het fietsen op een elektrische fiets echter even veilig als op een normale fiets.
Waarom meer ongelukken met de elektrische fiets?
De belangrijkste reden is dat de fiets sneller en zwaarder is dan andere fietsen. De snelheid heeft effect op het anticiperen, zowel van de berijder als van de andere weggebruikers. De remweg is – afhankelijk van de snelheid – langer. Bij het opstappen en afstappen kan het gewicht van de fiets een rol spelen.
Vooral vrouwen van vijftig jaar en verder veroorzaken ongelukken
Vanaf de leeftijd van 50 jaar zijn vrouwen op elektrische fietsen vaker betrokken bij ongevallen, stelde de fietsersbond in 2018. In de jaren voorafgaande aan dit onderzoek was dit de grootste groep gebruikers van elektrische fietsen. In die zin niet zo verwonderlijk dat zij bij meer ongelukken betrokken waren.
Inmiddels is de verkoop van elektrische fietsen buiten deze groep enorm gestegen en is het resultaat van dit onderzoek niet meer actueel. Het aantal ongevallen met elektrische fietsen neemt echter nog steeds toe (bron: Nos) en de ongevallen waarbij ouderen zijn betrokken, zijn in het algemeen ernstiger.
Het is daarom verstandig om de meest voorkomende onverwachte en gevaarlijke situaties voor de (elektrische) fiets te onderkennen, zodat je daarop kunt anticiperen.
In de beschrijving hieronder ga ik uit van de elektrische fiets, waarmee je ongeveer 25 km per uur kunt fietsen. Speed pedelecs (waarmee je 45 km per uur kunt rijden) laat ik hier buiten beschouwing, omdat deze onder gemotoriseerd verkeer vallen en niet toegestaan zijn als vervoersmiddel bij het pelgrimeren.
Top tien redenen van ongelukken met de elektrische fiets
Rotondes
Verkeersregels op een rotonde zijn niet altijd duidelijk en in alle landen gelijk. Soms heeft rechts voorrang, soms het verkeer dat al op de rotonde rijdt. In Nederland heb je op een rotonde voorrang, maar in andere landen is dat niet zo vanzelfsprekend.
Omdat je als fietser altijd kwetsbaar bent, gaat het hier niet om je recht, maar om je gezond verstand. Kijk dus goed uit op rotondes en let op of andere weggebruikers je hebben gezien. Veilig Verkeer Nederland raadt aan om – indien mogelijk – even oogcontact te maken.
Omdat je als fietser altijd kwetsbaar bent gaat het hier niet om je recht, maar om je gezond verstand. Kijk dus goed uit op rotondes en let op of de mensen je hebben gezien. Veilig verkeer raadt aan om – indien mogelijk – even oogcontact te maken.
Inhalen op fietspaden
Als je op een elektrische fiets rijdt, ben je gewend dat je iedereen vrij makkelijk kunt passeren. Soms vergeet je dat er op het fietspad nog snellere gebruikers zijn. Mensen op racefietsen gaan harder dan 25 km per uur.
Het kan voorkomen dat je een fietser inhaalt, terwijl je zelf al ingehaald wordt. Dit lijdt niet alleen tot gevaarlijke situaties, het kan andere weggebruikers aan het schrikken maken of enorm irriteren. Het is belangrijk om even over de schouder te kijken of je veilig in kunt halen (mocht je niet zo lenig meer zijn, dan is het verstandig om een spiegeltje op je stuur te (laten) bevestigen).
Dat mensen op elektrische fietsen voor irritatie kunnen zorgen, blijkt wel uit onderstaand artikel.
Wielrenner uit Leersum rijdt maandenlang expres e-bikers omver
31 mei 2019
Een 29-jarige man uit Leersum is aangehouden omdat hij de afgelopen maanden meerdere mensen op een elektrische fiets bewust omver zou hebben gereden.
Hij snelde er na de aanrijdingen op zijn racefiets vandoor, zonder zich om zijn slachtoffers te bekommeren, meldt de politie. Alle incidenten deden zich voor in de buurt van Zeist.
De meest recente aanrijding was tien dagen geleden. Toen was een 53-jarige e-biker uit Driebergen zijn slachtoffer. Deze man viel en brak een sleutelbeen. De dader reed door en verdween spoorloos.
Na politieonderzoek werd de man aangehouden. De Leersummer wordt verdacht van zware mishandeling. Waarom hij de mensen bewust aanreed, is nog niet duidelijk.
RTL Nieuws / ANP
Slecht wegdek
Bij 6% van de eenzijdige ongevallen speelt een slecht wegdek een rol (SWOV).
Anticiperen is van groot belang op een elektrische fiets. Door je extra snelheid kan een obstakel (tak, kuil, sleuf, putdeksel) op de weg je onverwacht verrassen.
Je moet extra goed opletten als er grind of los zand op de weg ligt. Met name zand kan de weg erg glad maken. In Frankrijk gooit men bij wegwerkzaamheden vaak los grind over het nog warme asfalt. Dat is niet alleen vervelend voor je banden, maar het kan ronduit gevaarlijk zijn als je teveel vaart hebt.
Dit wegdek kwamen we tegen op de pelgrimstocht naar Rome.
Een slechte zonnebril
Ik draag eigenlijk nooit een zonnebril op de fiets. Het verschil tussen zon en schaduw is door de snel wisselende lichtomstandigheden niet prettig. Ik kan dan onvoldoende details onderscheiden en ervaar dit als bijzonder onveilig.
Aan de andere kant is het fietsen zonder bril ronduit gevaarlijk. Ik heb lenzen en kan veel last hebben van stof of kleine vliegjes. Mijn voorkeur gaat uit naar een fietsbril met neutrale glazen of, als het bewolkt of mistig is, gele of amber glazen.
Lees de acht belangrijke dingen die je over een fietsbril moet weten.
Slecht weer
Slecht weer op de fiets is nooit prettig. Een nat wegdek is een glad wegdek. Natuurlijk is de zichtbaarheid minder, maar je ziet zelf ook minder. Als je een bril draagt heb je last van het beslaan van de glazen en de regendruppels. Bovendien heb je met slecht weer de neiging om je schouders op te trekken en met je hoofd naar beneden te fietsen, waardoor je minder goed anticipeert.
Slecht zittende regenkleding
Veel ongelukken vinden plaats tijdens de regen en door slecht zittende regenkleding. Regenkleding die je niet droog houdt, kraakt en een capuchon die je zicht belemmert.
Mijn voorkeur gaat uit naar een fietsponcho. Je trekt het snel over je hoofd, het ventileert en je blijft redelijk droog. De voorkant van een fietsponcho is langer dan van achter en heeft polsbanden of banden waarmee je de poncho vast kunt houden op het stuur. De voorkant kun je over het stuur leggen. De achterkant heeft een band die je om je middel vastmaakt. Dit voorkomt dat de poncho te veel opbolt. Je kunt op de achterflap zitten of het achter je zadel laten hangen.
Van belang is de capuchon. Een slechte capuchon zorgt voor minder zicht en je hoort minder. Als je je haar droog wilt houden, kies je daarom voor een poncho met een verstelbare capuchon, bijvoorbeeld een met een elastiek die je strak kunt trekken. Ook om je nek moet de poncho goed aansluiten, anders stroomt het water naar binnen.
Voor onze pelgrimstocht heb ik voor de AGU Grant gekozen. Gegarandeerd waterdicht en op allerlei manier instelbaar. Bovendien is het klein op te vouwen en ideaal op te bergen in de borstzak.
Op een elektrische fiets bedekt je poncho je display. Als je een GPS op je stuur hebt, kun je deze ook niet meer zien. Als het donker is of schemert, is het belangrijk te controleren of je poncho je lampen niet bedekt.
Met iets anders bezig zijn
Het gebruik van alle mobiele en elektronische apparaten is vanaf juli 2019 verboden. Geen overbodige maatregel als je hoort hoeveel ongelukken gebeuren door het appen of bellen op de fiets. In een aantal landen (in ieder geval in Frankrijk en Spanje) is het verboden om oortjes in te hebben tijdens het fietsen.
Als je gebruik maakt van een GPS of telefoon voor de route, kan het verleidelijk zijn om onderweg te veel op het scherm te kijken. Ook de normale display op de fiets kan je afleiden.
Het beste is om voor vertrek te bedenken welke informatie je tijdens de tocht wilt zien, bijvoorbeeld de tijd, de afstand of je snelheid. Als je dit vooraf instelt, hoef je dit niet tijdens het fietsen te veranderen.
Langere remweg
Houd er rekening mee dat je remweg langer is omdat je sneller rijdt en je fiets zwaarder is. Vooral tijdens het afdalen in de bergen kunnen hierdoor onverwachte situaties ontstaan. Ook binnen de bebouwde kom moet je alert zijn.
Gewicht van fiets
Volgens deskundigen is het gewicht van de elektrische fiets sowieso één van de grootste redenen waarom senioren vaker een ongeluk hebben of veroorzaken. Meestal zijn dit eenzijdige ongevallen omdat mensen eerder hun evenwicht verliezen of de fiets niet beheersen.
In onoverzichtelijke situaties, waar je bijvoorbeeld vaak moet stoppen en afstappen, is het van belang om je goed bewust te zijn van het feit dat je elektrische fiets ruim negen kilo zwaarder is dan een normale fiets. In het algemeen is dit geen probleem, maar als je fiets bijvoorbeeld aan het kantelen is, dan kan het tegenhouden aan de zware kant zijn.
Geen ervaring met bergen en heuvels
Als je een pelgrimstocht wilt maken op een elektrische fiets, heb je te maken met het rijden in de bergen. Dit is natuurlijk altijd goed opletten.
Voor mij was het een leerpunt om bij het opstappen tegen een heuvel op, te controleren of ik de ondersteuning wel had aan gezet. Dit klinkt erg onnozel, maar het is me overkomen dat ik na het kopen van een broodje wilde wegrijden zonder ondersteuning. Niet alleen stond ik stil op de pedalen, maar het gewicht van de fiets maakte de situatie er niet beter op. Het werd een val in slow motion…
Erop letten dat je in de juiste versnelling staat, is ook van belang. De ondersteuning vangt dit wel enigszins op, maar als je tegen een heuvel op moet optrekken in een zware versnelling, moet je hard werken.
Afdalen kent zijn eigen uitdagingen. Het gewicht van de fiets opgeteld met je eigen gewicht, maakt dat je zwaarder bent en snelheid maakt. Ik probeer mijn snelheid altijd onder de 40 km te houden. Dat betekent veel remmen. In geval van een fiets met remblokjes is het dan ook zaak om deze regelmatig te controleren.
Fietsen in het buitenland
Let sowieso goed op als je in het buitenland fietst. Automobilisten zijn minder vaak fietsers gewend en de regels om fietsers te beschermen, zijn niet altijd reëel. Zo moet een automobilist in Frankrijk 1,5 meter afstand houden als hij een fiets inhaalt en dat is op smalle weggetjes onmogelijk.
In steden wordt er al helemaal geen rekening gehouden met fietsers. Als er al fietspaden zijn, worden deze vaak als parkeerplaats gebruikt.
Ook kunnen er in het buitenland andere verkeersregels gelden. Ik heb in dit artikel de verkeersregels voor het buitenland samengevat.
Tips
De belangrijkste tips om ongelukken op een elektrische fiets te voorkomen:
- Rijd in steden zo veel mogelijk in de eco stand (minste ondersteuning). Dit voelt het meeste als het rijden op een normale fiets, terwijl je toch lichter trapt;
- Zorg ervoor dat je goed kunt horen; het dragen van oortjes of een slechtzittende capuchon maakt dat je minder ‘oor’ hebt voor je omgeving. Luisteren geeft je vaak net een beetje extra informatie over het verkeer om je heen;
- Het dragen van een fietshelm is in Nederland niet verplicht, maar wel verstandig;
- Voordat je opstapt, even de voorkeuren op je display, GPS of telefoon instellen, zodat je dat niet hoeft te doen tijdens het fietsen;
- Voordat je opstapt controleren of de ondersteuning aanstaat;
- Voordat je afstapt even terugschakelen, zodat je minder kracht hoeft te zetten bij het opstappen. Mocht je dat vergeten zijn, zet je fiets dan op maximale ondersteuning om direct vaart te kunnen maken. Minder goed voor de fiets en de batterij, maar wel prettiger voor jou;
- Draag een goede fietsbril met de kleur glazen die het beste past bij de omstandigheden;
- Als je met bagage rijdt, zorg dan voor een goede gewichtsverdeling.
De belangrijkste tip is echter dat je voordat je vertrekt voldoende kilometers maakt in verschillende omstandigheden.
