Wie op bedevaart naar Rome gaat, zal zeer zeker het Vaticaan bezoeken. Vaticaanstad, ook wel bekend als de Heilige Stoel, is een soevereine staat, ondanks dat het een van de kleinste ter wereld is, zowel qua oppervlakte als bevolking. Het bevindt zich volledig binnen de stad Rome en heeft een unieke politieke en religieuze status.
De soevereiniteit van Vaticaanstad werd officieel vastgesteld met de Lateraanse Verdragen in 1929, ondertekend door paus Pius XI en Benito Mussolini, de toenmalige premier van Italië. Volgens deze verdragen werd Vaticaanstad erkend als een onafhankelijke stadstaat, los van Italië. In ruil daarvoor erkende de katholieke kerk de Italiaanse staat en gaf zij haar aanspraken op de voormalige pauselijke staten op.
Lees meer over Europese bedevaartsoorden in mijn uitgebreide artikel over Christelijke Bedevaartsoorden.
De staat wordt bestuurd door de paus en heeft zijn eigen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Het heeft ook zijn eigen vlag, postdienst, radiostation, en andere kenmerken van soevereiniteit. Echter, het heeft geen permanente bevolking en de meeste diensten (zoals gezondheidszorg en defensie) worden geleverd door Italië.
Op internationaal niveau onderhoudt de Heilige Stoel diplomatieke betrekkingen met andere soevereine staten en neemt het deel aan internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, hoewel het vaak een waarnemersstatus heeft in plaats van volledig lidmaatschap.
Het is dus een unieke entiteit – een stadstaat die volledig gericht is op de dienst van de Rooms-katholieke Kerk en het pausdom én het bekendste bedevaartsoord uit de katholieke wereld.
Geschiedenis
Het Vaticaan heeft een lange en rijke geschiedenis. Hier is een beknopt overzicht:
Oudheid
Voordat het Vaticaan een spirituele bestemming werd, was het gebied gekend als Ager Vaticanus. In die tijd was het een moerassig gebied gelegen aan de westkant van de Tiber rivier. Tijdens de Romeinse tijd was het gebied bedekt met tuinen en villa’s.
Petrus en de Vroege Kerk
Het Vaticaan werd een heilige plaats voor christenen in de 1e eeuw na Christus, toen de apostel Petrus, beschouwd als de eerste paus van de katholieke kerk, werd gemarteld en begraven op de heuvel waar nu de Sint-Pietersbasiliek staat. In de 4e eeuw gaf de Romeinse keizer Constantijn opdracht tot de bouw van een basiliek op deze plek.
Middeleeuwen
Gedurende de Middeleeuwen werd het pausdom, en dus ook het Vaticaan, herhaaldelijk bedreigd door invallende legers. Meerdere keren vluchtten de pausen naar andere locaties in Italië. De Sint-Pietersbasiliek raakte in verval.
Renaissance en daarna
In de 15e en 16e eeuw, tijdens de Renaissance, onderging het Vaticaan grote veranderingen. De bouw van de huidige Sint-Pietersbasiliek begon onder paus Julius II in 1506 en werd voltooid in 1626. Tijdens deze periode werden ook de Vaticaanse musea en de Sixtijnse Kapel, met zijn beroemde fresco’s van Michelangelo, gecreëerd.
19e eeuw – Verlies van Macht
In de 19e eeuw verloor de pauselijke staat zijn grondgebied aan het opkomende Koninkrijk Italië en behield uiteindelijk alleen het gebied van het huidige Vaticaan.
20e eeuw – Vorming van Vaticaanstad
Zoals gezegd, in 1929 werd de onafhankelijkheid van Vaticaanstad formeel erkend Het Vaticaan blijft tot op de dag van vandaag een belangrijk centrum voor de katholieke kerk en trekt miljoenen pelgrims (en toeristen) per jaar.
Het Vaticaan als bedevaartsoord
Het Vaticaan is geen bedevaartsoort omdat er Mariaverschijningen hebben plaatsgevonden. Alhoewel, op 30 oktober 1950 was Paus Pius getuige van een zonnewonder (bron). Dit wonder kwam ook voor in Fatima en meer recentelijk in Medjugorje. Nee, het Vaticaan is een belangrijk bedevaartsoord vanwege de centrale rol die het speelt in de Rooms-Katholieke Kerk.
De Sint-Pietersbasiliek
Deze kerk, de grootste rooms-katholieke kerk ter wereld, wordt beschouwd als een van de heiligste locaties voor katholieken. Hier een paar feiten over deze kerk:
- Geschiedenis en Constructie: De oorspronkelijke Sint-Pietersbasiliek werd gebouwd in de 4e eeuw onder keizer Constantijn, op de plek waar men gelooft dat de apostel Petrus, de eerste paus, begraven ligt. In de 15e eeuw was de kerk in verval geraakt en besloot paus Julius II dat het tijd was voor een nieuw gebouw. De bouw van de huidige basiliek begon in 1506 en duurde meer dan een eeuw. Veel beroemde kunstenaars en architecten, waaronder Bramante, Michelangelo, en Bernini, hebben bijgedragen aan het ontwerp en de uitvoering van de basiliek.
- Ontwerp en Kenmerken: De basiliek, gebouwd in de vorm van een Latijns kruis, heeft een lengte van 220 meter en de koepel bereikt een hoogte van ongeveer 136,6 meter, waardoor het een van de grootste kerken ter wereld is. De indrukwekkende façade, ontworpen door Maderno, is 115 meter breed en 45 meter hoog. De basiliek is versierd met standbeelden, mozaïeken, en andere artistieke werken. Een van de meest bekende beeldhouwwerken in de basiliek is de “Pietà” van Michelangelo, een beeld van Maria die de dode Jezus in haar armen houdt.
- De Koepel: Ontworpen door Michelangelo, is de koepel van de Sint-Pietersbasiliek een van zijn meest blijvende bijdragen. Het is een dominant kenmerk van de skyline van Rome. Bezoekers kunnen de koepel beklimmen en worden beloond met een adembenemend uitzicht over de stad.
- De Grafkelders: Onder de basiliek bevinden zich de Vaticaanse grotten, een serie crypten die de graven huisvesten van vele pausen, waaronder Johannes Paulus II en Paulus VI. Ook hier wordt aangenomen dat het graf van de apostel Petrus zich bevindt.
Als pelgrim kun je de prachtige architectuur en kunstwerken bewonderen, deelnemen aan een mis, of bidden bij het graf van Sint-Petrus.
Het Vaticaans museum en de Sixtijnse Kapel
Een van mijn favoriete plaatsen is het vaticaans museum en in het bijzonder de Sixtijnse Kapel. De kapel is beroemd om zijn fresco’s, die zijn gemaakt door enkele van de grootste kunstenaars uit de Renaissance, waaronder Michelangelo, Sandro Botticelli, Pietro Perugino en anderen.
Hieronder een paar feiten over de Sixtijnse Kapel:
- Bouw: De kapel werd gebouwd tussen 1473 en 1481, in opdracht van Paus Sixtus IV, naar wie de kapel is vernoemd. De kapel is 40,9 meter lang, 13,4 meter breed, wat de afmetingen zijn van de Tempel van Salomo, zoals gegeven in de Oude Testament.
- Fresco’s: De fresco’s op de muren werden geschilderd door verschillende prominente kunstenaars van de Renaissance en illustreren scènes uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Enkele van de meest bekende schilderijen zijn ‘De beproevingen van Mozes’ en ‘Het leven van Christus’.
- Het Plafond en Het Laatste Oordeel: Michelangelo kreeg in 1508 van Paus Julius II de opdracht om het plafond van de kapel te schilderen. Het project, dat vier jaar in beslag nam, resulteerde in enkele van de meest beroemde kunstwerken ter wereld, waaronder ‘De Schepping van Adam’. Later, tussen 1536 en 1541, schilderde Michelangelo ‘Het Laatste Oordeel’ op de altaarmuur van de kapel. Dit krachtige en indrukwekkende werk toont Christus die oordeelt over de zielen van de doden.
- De Conclaaf: De Sixtijnse Kapel is ook belangrijk voor zijn rol in de verkiezing van nieuwe pausen. Sinds 1492 wordt het conclaaf, de vergadering van kardinalen om een nieuwe paus te kiezen, hier gehouden. Wanneer een nieuwe paus wordt gekozen, wordt witte rook uit een schoorsteen op het dak van de kapel gestuurd, een signaal dat miljoenen mensen over de hele wereld herkennen.
Heilige Deur:
De Heilige Deur in de Sint-Pietersbasiliek wordt slechts eenmaal om de 25 jaar geopend tijdens een Heilig Jaar of Jubeljaar. Pelgrims die door deze deur gaan, ontvangen volgens de traditie een volledige kwijtschelding van hun zonden. Het volgende jubeljaar is 2025, afgekondigd door Franciscus. Het thema is Barmhartigheid.
Heilige relikwieën
Het Vaticaan herbergt een aantal heilige relikwieën die belangrijk zijn voor katholieken. Deze omvatten stukken van het “Ware Kruis”, waarvan wordt aangenomen dat het het kruis is waarop Jezus werd gekruisigd, en de “Lans van Longinus”, die wordt gezegd dat het de lans is die de zijde van Jezus
Vaticaanse Tuinen
De Vaticaanse tuinen zijn allen toegankelijk via een rondleiding die vooraf moet worden geboekt. Dit beleid is ingesteld om de rust en sereniteit van de tuinen te behouden en om ze te beschermen tegen schade.
De tuinen beslaan ongeveer de helft van het grondgebied van de Vaticaanse stadstaat en zijn een oase van rust in de drukte van Rome. Ze bestaan uit een mix van formele tuinen, bosgebieden, bloembedden en vijvers, en bevatten ook verschillende gebouwen en monumenten, waaronder een replica van de grot van Lourdes.
Tijdens een rondleiding door de tuinen, die meestal ongeveer twee uur duurt, zullen bezoekers een breed scala aan planten en bomen zien, evenals kunstwerken en architecturale kenmerken. De tuinen zijn doordrenkt van geschiedenis en religieuze betekenis, en de rondleidingen bieden vaak inzicht in zowel de natuurlijke schoonheid van de tuinen als hun spirituele betekenis.
Om een rondleiding te boeken, kun je de officiële website van de Vaticaanse Musea bezoeken. Het is aan te raden om ruim van tevoren te boeken, aangezien de vraag vaak het aanbod overtreft. Het is ook belangrijk op te merken dat de tuinen op zondag gesloten zijn en ook op sommige religieuze feestdagen.
Het Vaticaan: Een Spirituele Beleving
Het Vaticaan organiseert regelmatig speciale evenementen die het spirituele karakter van deze plek versterken. Hier zijn enkele van de meest opmerkelijke evenementen die je kunt bijwonen tijdens je bezoek:
Pauselijke audiënties
Tijdens een pauselijke audiëntie krijg je de unieke kans om paus Franciscus te zien en zijn zegen te ontvangen. Deze audiënties vinden meestal plaats op het Sint-Pietersplein en trekken tienduizenden gelovigen van over de hele wereld aan. Het is een ontroerende ervaring om de paus te zien spreken en zijn boodschap van liefde en vrede te horen.
Paasviering
Pasen is een van de belangrijkste momenten in het katholieke geloof en het Vaticaan viert deze gelegenheid met indrukwekkende ceremonies en processies. De paasmis op het Sint-Pietersplein, de Goede Vrijdag-processie en de pauselijke zegen “Urbi et Orbi” zijn hoogtepunten van de paasvieringen in het Vaticaan.
Kerstviering
De kerstperiode in het Vaticaan is magisch en betoverend. De kerstnachtmis in de Sint-Pietersbasiliek, de kerstversieringen en de kerstboom op het Sint-Pietersplein creëren een sfeer van vreugde en verwondering. Het bijwonen van een kerstviering in het Vaticaan is een bijzondere ervaring die je in de kerstsfeer brengt en je spirituele verbondenheid versterkt.
Hierboven een afbeelding van Paus Franciscus, die vernoemd is naar de Heilige Franciscus van Assisi.
Praktische informatie
Hoe er te komen
Het Vaticaan is gelegen in het hart van Rome en is gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer, zoals de metro en bussen. Het is ook mogelijk om te voet te gaan vanuit het historische centrum van Rome, afhankelijk van waar je verblijft. Houd er echter rekening mee dat het tijdens drukke periodes zoals het hoogseizoen en belangrijke evenementen erg druk kan zijn.
Waar te verblijven
Er zijn tal van accommodatiemogelijkheden in de buurt van het Vaticaan, variërend van luxe hotels tot budgetvriendelijke opties. Het is aan te raden om een hotel te kiezen dat zich op loopafstand of in de nabijheid van het Vaticaan bevindt, zodat je gemakkelijk toegang hebt tot deze heilige plaats en de omliggende bezienswaardigheden.
Wat te verwachten
Het Vaticaan kan druk zijn, vooral tijdens het hoogseizoen. Het is raadzaam om je tickets vooraf online te boeken, zodat je de lange wachtrijen kunt vermijden. Het is ook belangrijk om gepaste kleding te dragen, aangezien het een religieuze plaats is. Bedek je schouders en knieën uit respect voor de heilige sfeer.
Tips voor een betekenisvolle bedevaart
Ten slotte, hier zijn enkele tips om je bedevaart naar het Vaticaan nog meer betekenisvol te maken:
- Neem de tijd om te mediteren of te bidden in de Sint-Pietersbasiliek of een van de kapellen in het Vaticaan.
- Volg een rondleiding met een gids om meer te leren over de geschiedenis en betekenis van de plaats.
- Koop religieuze souvenirs of devotiematerialen als aandenken aan je bedevaart.
- Sluit je aan bij een religieuze ceremonie of mis om deel uit te maken van de gemeenschap van gelovigen.
Een paar jaar geleden heb ik de Via Francigena gefietst. Als je wilt weten hoe dat was, kun je het artikel dat ik erover geschreven heb lezen (Via Francigena – van Canterbury naar Rome). Ik vond Rome een geweldige bestemming dat niet onderdoet voor Santiago de Compostela. Eigenlijk is er in en rond Rome nog veel meer te zien dan in en om Santiago en de reis ernaartoe is minstens net zo boeiend en een stuk rustiger. En – als je net als ik je hart hebt verloren aan Italië en bedevaartsoorden, overweeg dan ook een bezoek aan Assisi. Ik heb in dit artikel geschreven over Assisi als bedevaartsoord.
